آیا واقعا ً لامپ را ادیسون اختراع کرد ؟
سوان انگلیسی ادیسون امریکایی
جوزف ویلسون سوان فیزیکدان و شیمی دان بریتانیایی متولد 1828 میلادی است که بیشترین شهرت خود را مدیون اختراع لامپ روشنایی است که در سال 1878 این اختراع را به ثبت نیز رسانید . خانه این مخترع اولین جای دنیا بود که با لامپ های روشنایی روشن شد .
در سال 1850 او کار بر روی لامپ روشنایی را با قرار دادن رشته های کربونیزه داخل یک حباب شیشه ای توخالی شروع کرد . در سال 1860 او قادر به ساخت لامپی شد که واقعا ً کار بکند و آن را در اداره ثبت با عنوان لامپ رشته ای با فیلمان (رشته) کربنی به ثبت رسانید . با تمام این ها به دلیل عدم وجود محیط خلاء مناسب و منبع انرژی الکتریکی این لامپ ها طول عمر کمی داشتند و به اندازه کافی کارآمد نبودند .
در سال 1875 او دوباره به کار روی لامپ ها برگشت و خواست تا مشکل خلاء را حل کند و لامپی با رشته کربونیزه عرضه کند . مهم ترین ویژگی لامپ جدید سوان این بود که میزان اکسیژن باقیمانده در لوله لامپ تا حدی کم شده بود که رشته درون لامپ با وجود داشتن نور سفید و درخشنده تراز قبل باعث آتش گرفتن رشته نشود . ولی در عین حال مشکل جدید این بود که رشته ها مقاومت کمی داشتند و می بایست با سیم های مسی سنگینی تغذیه می شدند .
سوان حق ثبت اختراع را در بریتانیا در سال 1878 برای اختراع خود دریافت کرد ، حدود یک سال قبل از ادیسون . در سال 1879 موفقیت سوان به انجمن شیمی نیوکاسل گزارش شده بود و در یک سخنرانی در شهر ساندرلند او نمونه یک لامپ روشنایی که کار می کرد را به نمایش گذاشت .
سوان توجه خود را بیشتر جلب تولید فیلمان کربنی بهتر و وسیله ای برای اتصال بهتر انتهای آن نمود . از سال 1880 او شروع به نصب لامپ در خانه ها و اماکن انگلستان نمود . در سال 1881 کارخانه خود را با عنوان کارخانه لامپ الکتریکی سوان تاسیس کرد و شروع به تولید تجاری آن نمود .
در اکتبر 1880 اولین مکان عمومی که با لامپ های سوان روشن شد محل سخنرانی سوان در شهر نیوکاسل بود . اولین ساختمان عمومی که بطور کامل با لامپ های او روشن شد نیز مربوط به شهر ونسمیستر در لندن بود . در این مکان از 1200 لامپ استفاده شده بود که با یک ژنراتور با 120 اسب بخار انرژی تغذیه می شد که در نزدیکی زمین تئاتر قرار داده شده بود . سازنده ساختمان تئاتر ریچارد دویلی کارته درباره چگونگی لامپ های سوان توضیح می دهد :
"بدون شک بزرگترین اشکال لامپ های گازی راه یافتن هوای ناپاک و گرما به داخل سالن بود . همان طور که همه می دانند ، هر وسیله گازسوزی به اندازه حتی بیش از یک انسان اکسیژن مصرف می کند و باعث بالا رفتن درجه حرارت در اطراف خود می گردد . لامپ های الکتریکی هیچ اکسیژنی مصرف نکرده و گرمای محسوسی تولید نمی کنند ."
در امریکا ادیسون روی یک نمونه اصل از اختراع به ثبت رسیده سوان شروع به کار کرد تا آن را کارآمد تر کند . اگر چه سوان ادیسون را برای رسیدن به این هدف کوبانده بود ولی ادیسون یک نمونه خیلی شبیه به اختراع سوان را در اداره ثبت امریکا به ثبت رسانید و در یک سری مبارزه تبلیغاتی ادعا کرد که مخترع واقعی لامپ اوست . سوان که چندان علاقه ای به جمع کردن پول از اختراع خود را نداشت ، توافق کرد که ادیسون لامپ روشنایی را در امریکا به فروش برساند و در عین حال حقوق او در انگلستان محفوظ بماند .
بعد ها سوان در حالی که به دنبال ساخت فیلمان بهتری برای لامپ بود متوجه شد فرد دیگری قبلا ً آن را ساخته پس آن را بهبود داد و آن را ثبت نمود . در سال 1881 ، او از طریق فشرده سازی رشته های سلولزی فیلمان جدیدی را به ثبت رسانید . این فرآیند که او کشف نمود در صنعت نساجی نیز مورد استفاده قرار می گیرد .
و سرانجام در سال 1883 کارخانه ای با شراکت ادیسون و سوان به نام Ediswan، به ثبت رسید . لامپ های تولیدی این کارخانه با همان فیلمان های حاصل از رشته های سلولزی که سوان اختراع کرده بود تولید می شد .
اما چرا سوان با این همه تلاش خود در راستای ساخت لامپ روشنایی به اندازه ادیسون نتوانست شهرت کسب کند ، عده ای عقیده دارند :
1. امریکائیها به دلیل وطن پرستی زیاد ادیسون را در اذهان عموم جای دادند و باعث شهرت وی شدند ؛
2. تلاش ادیسون در راستای کارآمدتر کردن این اختراع خیلی بیشتر بود .
منبع :
http://en.wikipedia.org/wiki/Joseph_Swan
